Dit is het onmiddellijke reflecterende vermogen van de menselijke geest om zijn eigen toestanden te kennen. Van de Latijnse introspicere, wat 'naar binnen kijken' betekent, definieert de etymologische betekenis ervan introspectie als zelfobservatie of observatie van dezelfde persoon, dat wil zeggen van bewustzijn en iemands gevoelens. De mens is het enige levende wezen dat naar zichzelf kan kijken.
Introspectie of interne perceptie is gebaseerd op het reflecterend vermogen waarnaar de geest moet verwijzen of zich bewust moet zijn van zijn eigen toestanden. Wanneer dit reflecterend vermogen wordt uitgeoefend in de vorm van geheugen op mentale toestanden uit het verleden, hebben we de zogenaamde "retrospectieve introspectie"; maar introspectie kan een kennis zijn van het verleden en ook van de huidige ervaringen, van die samen optreden en in het heden van de introspectieve handeling zelf.
Introspectie toont het vermogen van een persoon om zich terug te trekken uit de omgeving om zich op zichzelf te concentreren, een afstand te markeren en beter te leven. Er is een permanente relatie
leven. Deze relatie komt voort uit het alleen zijn met jezelf.
Het is niet alleen belangrijk om interpersoonlijke relaties met anderen te cultiveren, maar het is ook erg belangrijk om in jezelf te kijken om het zelfrespect te verbeteren, vertrouwen in jezelf te hebben, de mate van intern begrip te verbeteren, gebreken te corrigeren en deugden te verbeteren.
In de psychologie is introspectie een methode waarmee het onderwerp zijn bewuste ervaring beschrijft in termen van zintuiglijk, affectief of fantasierijk. Dit gedrag wordt uitgevoerd in interactie met de therapeut, die ermee instemt de activiteit van de proefpersoon experimenteel te observeren. Het is een methode die wordt afgewezen en sterk wordt bekritiseerd door de gedragspsychologie.
Het was de filosoof en psycholoog Wilhelm Wundt (1832 -1920) die experimentele psychologie ontwikkelde waarin hij gedrag analyseerde dat kon worden waargenomen terwijl bewustzijnstoestanden hen benaderden door introspectie of gecontroleerde zelfobservatie.
Zijn methode was gebaseerd op natuurwetenschappen. We kunnen als voorbeeld zijn studie noemen van wat mensen voelden in de aanwezigheid van een lichtstimulus, wiens observaties zowel opmerkten wat er kon worden waargenomen (hun reactie) als wat de proefpersonen hen vertelden over wat ze toen voelden. Hierdoor kon hij onderscheid maken tussen sensaties en gevoelens. Sigmund Froid hield zich ook bezig met het analyseren van de geest, vooral het onbewuste, maar gebruikte vrije associatie en droomanalyse als methoden. Vrije associatie kan worden beschouwd als een vorm van introspectie, en bestaat uit het onderwerp dat zonder beperking moet zeggen wat in je opkomt, geleid door de psychoanalyticus die deze associaties interpreteert om te ontdekken wat er in het onbewuste wordt 'opgeslagen'.
